Fes, Fas Gezi Notları

Fas, gerek tarihi, gerekse sıcak iklimi ve insanlarıyla milyonları kendine çeken bir ülke. Afrika’nın kuzey batı kıyısında bulunan, 35 milyonluk bu ülke, bizlerin aksine pek çok yerde Morocco adıyla müsemma. Biz de Fas denmesinin sebebi, tarihi 7.yüzyila kadar giden Fes şehri.

Ben de Kasım ayında seyahat edilebilecek vizesiz ülke ararken, karşıma çıktı bu ülke. Atlantik kıyısında konumlanan bu ülkede 4 mevsim yaşanmasına rağmen ülkemize kıyaslandığında daha ılıman bir iklime sahip. En çok turist çektigi aylar ilk bahar ve son bahar ayları olmakla birlikte, yılın neredeyse tamamında ziyaret edilebiliyor.

Seyahatim itibariyle direk uçmayı düşünürseniz Kazablanka ya uçmaktan başka çareniz yok. AirMoroc ve THY bu şehre direk uçuyor. Aslında Kazablanka gezginler için pek cezbedici olmasa gerek ki, genellikle sadece ulaşım için kullanılıyor, bazen direk bir şehre geçilebildigi gibi bazen de benim gibi bir gece konaklanıp, sonraki gün seyahate devam ediliyor. Türk hava yollarının Mart 2019 itibariyle Marakeş’e de uçmaya başlayacağını belirtelim.

Yolculuğum İstanbul’dan 17:45’te başladı. Ülkenin milli hava yolu firması AirMaroc’u ilk kez kullandım. Fiyatının dışında pek cezbedici olduğunu söyleyemeyeceğim. Şehirler arası otobüs yolculuğundan hallice olan uçuşumuz 5 saat gibi bir sürenin ardından Kasablanka hava alanınında son buluyor.

Pasaport kontrolü eğer yoğun bir dönemde geldiyseniz uzun sürebilir, ancak ilk ve son bahar dışında 10-15 dakika içerisinde çıkabilirsiniz. Eğer ülkede bir kaç hafta kalacaksanız, telefon hattı almanızı ve internet paketi yüklemenizi öneririm. Pasaport kontrolden sonra, valizleri almadan hemen önce para bozdurmak ve telefon hattı almak için stantlar göreceksiniz. Orange firmasının bankosu solda, bu firmada sim kart ücretsiz, ancak 5 gb paket 50 dirhem, yaklaşık 25 tl. Hemen karşısında da Inwi şirketine ait stant var. Ancak en düşük paket 10 gb, 100 dirhem, yaklaşık 50 tl. Bu şirketin daha iyi olduğunu duyduğumdan onlardan almaya karar veriyorum. Stantta görevli çalışanlar kurulum konusunda size yardımcı oluyorlar. Tüm işlemler yaklaşık 3-4 dakika kadar sürüyor.

Şehrin merkezi yaklaşık 45 dakika uzaklıkta, en ucuz ve hızlı yol trenle seyahat etmek, ancak akşam 21:30'dan sonra şehir merkezine sefer yok. Otobüslerde bu saatlerde sona eriyormuş. O saatten sonra varıyorsanız, tek alternatif taksiler, onlar da standart 300 dirhem alıyorlar. Eğer bu fiyat yüksek geldiyse, çıkışta pek çok gezgin görmeniz muhtemel, birileri ile konuşup ücreti paylaşmayı önerebilirsiniz.

Sebebini bilmiyorum ama Kazablanka diğer Fas şehirlerine göre inanılmaz pahalı. Otellerinden tutun da taksilerine kadar bunu görmek mümkün. Tren hattı sadece 5 durak ve Casa Port denen merkezi bir istasyonda son buluyor. Eğer Fes gibi kuzey şehirlerine gidecekseniz Casa Voyageurs, Agadir gibi güney şehirlerine gidecekseniz Casa Port’ta inmelisiniz. Trenler gece çalışmıyor, bu istasyonlara yakın, ekonomik otel seçeneklerini değerlendirebilirsiniz.

Fes Ulaşım

Fas'ın eski başkentine ulaşmak için birden fazla alternatifiniz var. Eğer Avrupa'dan geliyorsanız, Ryan Air ile pek çok şehirden buraya direk uçma şansınız var. Maalesef ülkemizden bir kaç yüz dolar verilerek gelinebilen bu şehre Avrupalılar bir kaç on avro vererek gelebiliyor. Bulunduğum hostelde pek çok öğrencinin birkaç gün için bu yolu seçtiklerine şahit oldum.

Eğer ilk durağınız benim gibi Kasablanka ise, Air Maroc ile Fes'e aktarma yapabilirsiniz. Ucuz olduğunu söyleyemeyeceğim ancak saatleri uygun, sabah erken veya akşam geç saatlerde aktarma uçak bulabilirsiniz.

Fes'e ulaşmanın en kolay ve ekonomik yolu tren. Ülkede oldukça işler bir tren hattı var ve pek çok şehri birbirine bağlıyor. Maalesef internet üzerinden bilet almak pek kolay değil. İmkansız değil ancak arapça yada fransızcanın iyi değilse sorun yaşamak olası. Zaten ulusal tatiller hariç çok fazla yoğunluk yok, hareketten önce bilet bulmak pek sorun değil.

Diğer bir yöntem otobüs şirketleri. Kullanmadım ama pek çok firma olduğunu biliyorum. Tren veya uçak bileti bulmakta sorun yaşarsanız son seçenek olarak kullanılabilir.

Ben ertesi gün Fes’e geçeceğim için akşamdan tren bileti almaya calıştıysam da bilet satan eleman saatlerin değişebileceğini ileri sürerek bilet satmak istemedi. Öğrendiğim kadarıyla da bayramlar hariç yer sıkıntısı olmuyormuş. Trenler modern, konforlu ama yavaş sayılır. Yine de otobüsle seyahate göre daha fazla rahat olduğunu söylemeliyim. Fas'ın genelinde yollar iyi değil maalesef.

Trenlerde 2 sınıf var. 1.sınıf yüzde 50 daha pahalı ama oturacağınız koltuk garanti, sezon dışı gelirseniz kompartımanda yalnız bile olabilirsiniz. 2.sınıf da ise önce gelen istediği yere oturuyor, geç gelirseniz ayakta da seyahat edebiliyorsunuz.

Fes Yolculuğum yaklaşık 4 saat sürdü. Ücret 170 dirhem, yaklaşık 80 TL. Yolculuk süresince pek çok durakta duruyoruz, Fas’ın kırsal yaşamını gözlemlemek adına, tren yolculuğunu tavsiye ederim.

Tren istasyonu ile eski şehrin arası yaklaşık 5 km. Yürümek istemezseniz taksi yaklaşık 15 dirhem, 7-8 tl kadar tutuyor. Ancak gardan çıktığınız gibi etrafınızi çevirecekler, mümkünse biraz ilerleyip yoldan üzerinde petit taksi yazan taksileri çevirin ve mutlaka taksimetreyi kullanmalarını isteyin.

Eğer taksi yoldan başka birilerini alırsa şaşırmayın. Burada taksimetre çoklu bir şekilde çalışıyor. İlk binenin güzergahına göre taksici yoldan başkalarını da alabiliyor. Böylece siz de çok daha ucuza seyahat etmiş olabiliyorsunuz.

Fes şehri tarihi bir şehir. Bizim bu ülkeye Fas dememizi de arkasında bu şehir var. Geçmişi 7. yüzyıl kadar eskiye gidiyor. Hatta dünyanın en eski üniversitesi burada.

Fes Ne Zaman Ziyaret Edilmeli

Ülkenin Atlantik kıyısındaki Kazablanka, Rabat gibi şehirler, klasik Akdeniz ikliminin etkisindeyken, Fes biraz daha yüksek ve kuzeyde bir noktada bulunuyor ve haliyle biraz daha soğuk bir şehir. Dolayısıyla ilk ve sonbahar ayları ziyaret etmek için en güzel zamanlar olsa da, hava sıcakları Aralık ortalarına kadar oldukça yüksek seyrediyor. Yazın en sıcak ayları olan Temmuz Ağustos ile kışın yağışların arttığı Ocak-Şubat arası dönem dışında gezilmeye müsait bir şehir.

Şehri görünmeye değer kılan kısmı, Medina denen, Arapça'da şehir anlamına gelen, etrafı duvarlarla ya da surlarla çevrili, Avrupa'da genellikle 'old town' ya da bizdeki deyişle 'sur içi' denebilecek kısım. İçerisine motorlu bir taşıtın giremediği, malların eşeklerle ya da el arabalarıyla taşındığı bir birinin içine girmiş, labirentleri andıran pek çok dar sokağın bulunduğu insanı yüzyıllar öncesine götüren bir yerleşim birimi. Hatay'ın ya da Mardin'in arka sokaklarını gezenlerin aşina olabileceği bir manzara sunuyor.

Fes’i ziyaret edenler genellikle 2-3 gün ayırıyorlar bu şehre. Eğer hostelde ya da Riad denen misafir evlerinde kalacaksaniz, şehrin 9 kapısından hangisine yakın olduğunu öğrenmeli, ona göre aracınızla ya da yürüyerek oraya kadar gelmeli ve kalacağınız yere ulaşmak için yol tariflerine itimat etmelisiniz. Daha önce de belirttiğim gibi içerisi kaybolmaya çok müsait ve Google maps inde çok iyi çalışmadığını belirtelim.

Fes Görülmesi Gereken Yerler

Fes'te görülmesi gereken yerleri bir başka yazıda detaylı olarak yazacağız ama kısaca bahsetmek gerekirse, ilk yapmanız gereken "surların içerisinde kaybolmak". Burada kaybolmadan gerçek anlamda Fas'ı anlayamazsınız. Sizi yolunuzdan çevirmek isteyen fırsatçılara kulak asmayın, "oraya gitme, yol yok!" diye sizi yolunuzdan çevirmeye ve sizden para koparmaya çalışacaklar. Çoğu kez de haklı olacaklar ve siz geri döndüğünüzde sokağın başında sizi bekleyip sinsice gülüyor olacaklar. Maalesef bu pis sırıtışlara katlanmak zorundayız, ama zevki de orada.

Yine mutlaka yapılması gerekenlerden biri "tabahkane ziyareti" Çok değil 90'larda yolunuz Zeytinburnu sahiline yolunuz düştüyse burnunuzun direğini kıran kesif kokuyu hatırlayacaksınız. Fes halen yaşayan devasa bir tabakhane gibi. Deri satılan bir dükkan gördüğünüzde arkasında muhtemelen bir de tabakhane var. Turist olduğunuzu anlayan fırsatçılar buraları halka açık yerler olmasına rağmen yine sizden para koparmaya çalışacaklar. Her ne kadar onları tersleyip paranızı korumanız mümkün olsa da yaşayacağınız strese değmez, adamlarla biraz pazarlık yaparak ya da çıkışta dükkanlarından bir şeyler alarak bu süreci en az hasarla atlatabilirsiniz. Durum bu kadar ciddi mi dediğinizi duyar gibiyim. İnanın bizdeki halıcılar bunların yanında melek kalır.

Bir diğer ziyaret noktası "medreseler". Şehrin tarihi yüzyıllar öncesine dayanıyor ve zamanında bir eğitim şehriymiş. Dünyanın en eski üniversite kampüsü burada. Ayrıca pek çok cami ve külliyesi bulunuyor. Ancak müslüman olmayanların girmesine izin verilmiyor, test edilebilirsiniz, haberiniz olsun.

Fes'te hoşunuza gidecek diğer bir konu "zanaatkarlar" olacak. Bizde çoktan unutulmaya yüz tutmuş el sanatları ve zanaatkarların Fes'te halen yaşadığını fark edeceksiniz. Onları halen iş başında görmek ve sanatlarını icra ederken izlemek büyük bir ayrıcalık.

Tabi ki son olarak "yemekler". Ağız tadımızın bu kadar benzeyeceğini hiç düşünmemiştim. Gerek hamur işleri, gerekse et yemekleri, ilk kez farklı bir ülkede yemekler konusunda yabancılık çekmedim. Üstelikte güzel yemek için sürekli bir yerleri aramak zorunda değilsiniz, hijyen takıntınız yoksa her köşe başında güzel bir tat bulabilirsiniz.

Fes İçin Kaç Gün Ayrılmalı

Eğer sadece şehir içinde gezecekseniz 2 tam gün yeter diye düşünüyorum. Eğer Şafşavan gibi yakın yerler de gezi planınızda varsa en azından 3 gün ayırmanızı tavsiye ediyorum. Burası çöl gezisi de istiyorsanız başlangıç için güzel bir nokta.

Fes sizi alıp kolaylıkla yüz yıllar öncesine götürüyor. Modern Kazablanka'nın ardından bu şehre adım attığınızda bu ülkenin neden bu kadar rağbet gördüğünü çok iyi anlıyorsunuz. Modern şehirlerden sıkılmaya başladıysanız Fes sizi yepyeni diyarlara götürecek, bundan emin olabilirsiniz.